Letsel op de werkvloer

Als een werknemer ziek wordt door het werk, is het uitgangspunt dat de werkgever hiervoor aansprakelijk is. Een werkgever is immers verantwoordelijk voor de veiligheid van de werkomgeving. Deze ‘zorgplicht’ strekt zich niet alleen uit tot het eigen personeel, maar is evengoed van belang als het om klanten gaat. Is de werkgever dan verplicht om iedere schade van zijn werkende werknemer te vergoeden?

Zorgplicht

Uit de wet blijkt dat de werkgever de veiligheid moet waarborgen door maatregelen te nemen die redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat een werknemer tijdens het werk schade lijdt. Deze maatregelen kunnen bijvoorbeeld zien op het inrichten en onderhouden van werkruimten, maar ook op het geven van instructies bij gebruikmaking van gereedschappen. Kortom, de werkplek moet veilig zijn en bovendien de (mentale) gezondheid van werknemers waarborgen.

Het begrip ‘werkplek’ moet in dit kader ruim worden uitgelegd. Uit de rechtspraak blijkt dat hier bijvoorbeeld het gehele bouwterrein of werkpand onder valt, maar in sommige gevallen zelfs ook het woon-werk verkeer of het bedrijfsuitje. Een werkgever doet er daarom verstandig aan om zorg te besteden aan zijn zorgplicht, zodat hij niet aansprakelijk kan worden gehouden. Als een werkgever deze verplichting enkel afdoet met (standaard) instructies is dit doorgaans onvoldoende.

Corona

Inmiddels is een aanzienlijk deel van de werknemers bekend met thuiswerken. Ondanks dat dit op het eerste gezicht geen ‘werkplek’ – als hiervoor bedoeld – lijkt, geldt ook hiervoor wel degelijk een zorgplicht voor de werkgever. Ditmaal moet een werkgever erop toezien dat de (thuis)werkplek van de werknemer – die niet slechts incidenteel voor korte tijd thuis werkt – ergonomisch is ingericht. Een werkgever zal hieraan een praktische invulling moeten geven door een werknemer bijvoorbeeld van een ergonomisch stoel of bureau te voorzien.

Schade

Als een werknemer lichamelijk of psychisch letsel oploopt tijdens het uitvoeren van zijn functie is een werkgever in principe gehouden de daaruit voortvloeiende schade te vergoeden en (indien nodig) nazorg te verlenen. Een werknemer hoeft dus enkel te bewijzen dat hij schade heeft geleden. Specifieke gevallen kunnen daarentegen wel een uitzondering vormen op dit uitgangspunt. Zo hoeft een werkgever de schade niet te betalen als er geen veiligheidsregel bestaat die de ontstane schade had kunnen voorkomen of het verband tussen de niet genomen maatregelen en het (bedrijfs)ongeval ontbreekt. Verder schendt een werkgever zijn zorgplicht niet in het geval dat hij een werknemer niet waarschuwt voor algemeen bekende gevaren, die gebruikelijk zijn bij het verrichten van de bewuste werkzaamheden. Hierbij kan gedacht worden aan verwonding tijdens werk als gevolg van (1) gebruikmaking van een (scherp) mes of (2) door gladheid van de ondergrond.

Werknemer

Daarnaast kan het doen of laten van een werknemer een belangrijke rol spelen voor het bepalen van de aansprakelijkheid van een werkgever. Een werkgever is namelijk niet aansprakelijk wanneer hij kan aantonen dat de schade het gevolg is van ‘opzet of bewuste roekeloosheid’ van de werknemer. Aan deze maatstaf tilt een rechter veelal zwaar. ‘Medeschuld’ aan de kant van de werknemer is hiervoor niet genoeg. Een werknemer zou zich onmiddellijk voorafgaand aan het (arbeids)ongeval moeten realiseren dat zijn gedraging een roekeloos karakter heeft. De hiermee bedoelde ‘bewustheid’ is voor een werkgever meestal niet eenvoudig te achterhalen.

Derden

Ook een klant of voorbijganger kan door een fout van een werknemer hinder ondervinden en de werkgever hierop aanspreken. Het spreekt voor zich dat er zonder schade geen sprake kan zijn van vergoeding van schade. Voor zover er wel schade is, moet deze zijn veroorzaakt door een fout van een ondergeschikte. Een ‘fout’ is de schadeveroorzakende handeling, door bijvoorbeeld schuld, onhandigheid of onervarenheid. Als ondergeschikte kan worden gedacht aan een werknemer, opdrachtnemer of vertegenwoordiger. In de rechtspraak wordt een fout niet zomaar aangenomen. Mocht er sprake zijn van louter pech – waar niets aan te doen was geweest – dan hoeft een werkgever niet per definitie aansprakelijk te zijn.