Mag ik mijn leaseauto blijven gebruiken?
Thuiswerken blijft het devies. Naar verwachting zal ook na de coronacrisis het grootste deel van de werknemers niet meer vijf dagen in de week naar kantoor hoeven gaan. Mogen werkgevers een leaseauto terughalen als een werknemer (voorlopig) thuiswerkt?
Arbeidsvoorwaarde
Het gebruik van een leaseauto is vaak contractueel vastgelegd. Daarbij mogen werknemers ook veelal privé rijden met een leaseauto. Dan is er sprake van een arbeidsvoorwaarde. Uit de jurisprudentie volgt dat een werkgever niet zomaar de leaseauto mag innemen.
Uitgangspunt
Uitgangspunt van de wet is dat de arbeidsvoorwaarden niet eenzijdig gewijzigd kunnen worden, tenzij daarvoor zwaarwichtige belangen van de werkgever aantoonbaar zijn. De voor een eenzijdige wijziging van arbeidsvoorwaarden vereiste zwaarwichtige reden moet objectief bepaalbaar zijn.
Onaanvaardbaarheidstoets
Indien er in het arbeidscontract geen mogelijkheid is opgenomen om het contract eenzijdig te wijzigen, dan geldt de ‘onaanvaardbaarheidstoets’. Eenzijdige wijziging is in dat geval alleen mogelijk wanneer het handhaven van de bestaande situatie naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn. De lat hiervoor is zeer hoog.
Eenzijdig wijzigingsbeding
In veel arbeidsovereenkomsten is evenwel een eenzijdig wijzigingsbeding overeengekomen. Dit betekent dat de werkgever het recht heeft om het arbeidscontract eenzijdig te wijzigen. Brengt een dergelijke clausule mee dat de leaseauto (vanwege het mindere gebruik als gevolg van de coronacrisis) mag worden ingenomen?
Gerechtshof Amsterdam
Recent heeft het Hof zich uitgesproken over een dergelijke zaak. In deze zaak wilde de Rabobank van diverse werknemers het leasecontract beëindigen. Hiervoor werd een beroep gedaan op het eenzijdige wijzigingsbeding. Als redenen werden onder andere aangevoerd de noodzaak van kostenreductie en veranderende arbeidspatronen. Het Hof in Amsterdam heeft bepaald dat de terbeschikkingstelling van een leaseauto aan de werknemer is te beschouwen als een arbeidsvoorwaarde. Wel moet het voor iedere werknemer afzonderlijk worden bekeken of er daadwerkelijk sprake is van een arbeidsvoorwaarde. In deze zaak vond het Hof dat de Rabobank niet eenzijdig deze arbeidsvoorwaarde mocht wijzigen. Volgens het Hof hoeft het belang van de werknemer naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet te wijken voor de door Rabobank gestelde belangen (Hof Amsterdam 28 juli 2020, ECLI:NL:GHAMS:2020:2110).
Belangenafweging
De jurisprudentie op dit gebied maakt duidelijk dat een belangenafweging moet worden gemaakt. Voor de werkgever is het van essentieel belang dat zij hun belangen motiveren en inzichtelijk maken voor een rechter. Bij de Rabobank oordeelde het Hof dat zij de noodzakelijke kostenbesparende maatregelen onvoldoende hadden onderbouwd. Deze zaak had ook anders kunnen uitpakken indien de Rabobank wel een goede onderbouwing had gehad. Wat is dan het gevolg?
Financiële compensatie
Als het belang van de werkgever zwaarder weegt (en dit goed onderbouwd wordt), mag de werkgever de regeling voor het gebruik van een leaseauto wijzigen. In dat geval moet de werknemer voor het ‘verlies’ van de leaseauto gecompenseerd worden. De hoogte van deze compensatie is afhankelijk van de omstandigheden van het verval (wat voor soort leaseauto, hoeveel privégebruik etc.).