In de blog ‘landjepik’ is stilgestaan bij het gelijkstemmen van de rechtstoestand en de feitelijke toestand. Ten gevolge van landjepik groeit een van origine niet-eigenaar op termijn uit tot eigenaar. De oorspronkelijke eigenaar verliest daarmee zijn eigendom (‘het perceel’), hetgeen in de regel uiterst vervelend is. Het ligt dan ook voor de hand dat de oorspronkelijke eigenaar wil nagaan wat hij hiertegen kan doen. Dit brengt ons bij de vraag; bestaat er een remedie tegen landjepik?
Schadevergoeding | basis
Binnen ons rechtssysteem is het uitgangspunt dat eenieder zijn eigen schade draagt. Het claimen van schade is daarom alleen mogelijk op grond van de wet of een overeenkomst. Een vordering op grond van onrechtmatige daad kan als een bepaalde handeling of niet handelen schade veroorzaakt. Van belang is wel dat tussen partijen geen overeenkomst hieromtrent bestaat, want in dat geval ligt een vordering wegens wanprestatie meer voor de hand.
Onrechtmatige daad | algemeen
Een verplichting tot schadevergoeding uit hoofde van een onrechtmatige daad ontstaat als aan vijf vereisten is voldaan, te weten: 1) onrechtmatigheid, 2) toerekenbaarheid, 3) schade, 4) causaliteit en 5) relativiteit.[1] Sommigen van deze vereisten spreken vaak voor zich. Voor een schadevergoeding is immers logischerwijs in de eerste plaats schade nodig. Evenzo is vanzelfsprekend dat de persoon die u op de schade toebrengende handeling aanspreekt een fout heeft gemaakt (‘toerekenbaarheid’). U kunt nu eenmaal niet iedereen zomaar aanspraken op zijn of haar handelen.[2] Daarnaast moet er een duidelijk verband bestaan tussen het handelen en de aangerichte schade (‘causaal verband’).
Minder eenvoudig is het vereiste ‘onrechtmatigheid’. De wet onderscheidt drie vormen van onrechtmatigheid, zijnde: 1) een inbreuk op een recht, 2) een doen of nalaten in strijd met een wettelijke verplichting en 3) een doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betamelijk (‘gepast’) is. Eenvoudigweg kunt u naar aanleiding van het vorige de volgende vraag stellen; heeft de ander zich behoorlijk gedragen tegenover mij. Is dit (gevoelsmatig) niet het geval, dan ondervangen de vormen van de wet dit onrechtmatig handelen in de meeste gevallen. Dit was de basis, nu de remedie tegen landjepik.
Onrechtmatige daad | specifiek
In de kern is de hiervoor gegeven basis de grondslag voor de terugvordering van een perceel.[3] De Hoge Raad[4] heeft deze mogelijk namelijk uitdrukkelijk ‘opengezet’, door te oordelen dat landjepik een onrechtmatige daad kan opleveren. Het ‘inpikken’ van grond kan derhalve leiden tot schadeplichtigheid tegenover de oorspronkelijke eigenaar. Goed om te weten: de wet geeft de mogelijkheid om een schadevergoeding in geld én in natura te vorderen. De oorspronkelijke eigenaar kan zodoende ook ervoor kiezen om zijn grond terug te vorderen.
Contact
Heeft u vragen over de (nieuwe) omvang van uw perceel, neem dan contact op met ons kantoor. Wij kunnen nagaan welke juridische remedies u mogelijk voor handen heeft.
[1] In deze blog zal verder niet worden stilgestaan bij het relativiteitsvereiste.
[2] Bovendien kan ‘de veroorzaker’ een beroep doen op een rechtvaardigingsgrond.
[3] Hoge Raad 24 februari 2017, ECLI:NL:HR:2017:309, r.o. 3.7.3.
[4] Hoge Raad 24 februari 2017, ECLI:NL:HR:2017:309. Vergelijk: Hoge Raad 20 januari 2023, ECLI:NL:HR:2023:62.
