De samenleving verandert continu. Relatievormen zijn anno 2023 veel meer divers dan twintig jaar geleden. Was het eerder vanzelfsprekend om te trouwen als men een gezin vormde of wilde vormen, is het nu veel voorkomender dat ouders die juridische band niet met elkaar aangaan. Dit maakt dat een kind dat buiten een huwelijk werd geboren, nog apart erkend moest worden én dat het gezamenlijk ouderlijk gezag apart moest worden geregeld bij de rechtbank. Veel ouders waren van dat laatste niet op de hoogte, wat voor problemen zorgde als de relatie stukliep.
De wetgever heeft dit nu willen ondervangen door een wetswijziging in te voeren per 1 januari 2023. Er zijn wetsartikelen gewijzigd, maar er komt ook een geheel nieuw artikel bij: artikel 1:251b Burgerlijk Wetboek (BW).
Wat verandert er?
De moeder heeft van rechtswege het ouderlijk gezag over haar kind. Zij is automatisch juridisch ouder en heeft ook automatisch het gezag. Als het kind binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren, is ook de partner juridisch ouder én heeft de partner automatisch het gezag.
Als het kind buiten een huwelijk of partnerschap wordt geboren, moet het kind door de vader worden erkend bij de gemeente. Tot 1 januari 2023 moest de vader dan nog apart een aanvraag bij de rechtbank indienen om hem ook met het ouderlijk gezag te belasten. Daarvoor was toestemming van de moeder nodig.
Per 1 januari 2023 gaat dit anders. Zodra de vader het kind erkent, krijgt hij automatisch het ouderlijk gezag. Dit is dus geen aparte handeling meer. Er is geen toestemming van de moeder meer nodig om de vader ook met het gezag te belasten. Wel moet zij toestemming geven voor erkenning.
Uitzonderingsgronden
Er zijn in het nieuwe wetsartikel enkele uitzonderingsgronden opgenomen. De erkenner krijgt niet automatisch het gezag wanneer:
- Er een voogd met de voogdij over het kind is belast;
- De voorziening in het gezag over het kind is komen te ontbreken;
- De ouder die het gezag heeft, dit gezamenlijk met een ander dan een ouder uitoefent;
- De erkenner eerder het gezag over het kind heeft uitgeoefend.
De moeder heeft alsnog alleen het gezag, als:
- De moeder en de erkenner bij de erkenning verklaard hebben dat het gezag alleen door de moeder wordt uitgeoefend; of
- De rechtbank vervangende toestemming voor de erkenning heeft verleend.
Voogdij
Wanneer een voogd met voogdij over het kind is belast, heeft de moeder geen gezag meer. Hierdoor is gezamenlijk gezag niet mogelijk.
Voorziening is komen te ontbreken
Als de moeder nog geen juridisch ouder kan zijn, bijvoorbeeld omdat zij minderjarig is, kan de erkenner ook geen gezag krijgen. Dit verandert wanneer moeder wel juridisch ouder kan zijn en zij vervolgens met het gezag belast is.
Andere ouder is belast met het gezag
Een kind kan maar twee juridisch ouders hebben en ook maar twee ouders die met het gezag belast zijn. Als moeder en een andere persoon dus al met het gezag belast zijn, kan een derde niet óók het gezag krijgen.
Eerder gezag
Indien de partner van de moeder al eerder met het gezag belast was, maar dat om een bepaalde reden niet meer zo is, kan de erkenner vervolgens niet nogmaals automatisch het gezag verkrijgen wanneer hij/zij het kind later erkent. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer de rechter het gezamenlijk gezag al eerder heeft beëindigd.
Moeder alleen belast met gezag
Wanneer de moeder en de erkenner beide aangeven dat alleen moeder het gezag krijgt, dan is de partner niet automatisch met het gezag belast. Deze verklaring moet gelijktijdig met de erkenning worden ingediend bij de gemeente.
Vervangende toestemming erkenning
Wanneer de moeder niet wil dat de vader het kind erkent, kan zij haar toestemming voor erkenning weigeren. De vader kan dan vervangende toestemming vragen bij de rechtbank. Als die toestemming wordt verleend en dit wordt geregistreerd bij de gemeente, is het gezag niet automatisch geregeld. De vader zal dan een apart verzoek bij de rechtbank moeten doen om hem ook met het gezag te belasten (dit kan in één procedure).
Voor welke kinderen geldt de nieuwe wet?
De nieuwe wet geldt alleen voor kinderen die op of na 1 januari 2023 worden erkend. Is het kind voor 1 januari 2023 erkend en na 1 januari 2023 geboren, dan moeten de ouders alsnog naar de rechtbank indien zij gezamenlijk het gezag willen hebben.
Contact
Heeft u vragen? Neem dan vrijblijvend contact op met onze advocaat mr. E.M. Kooij via 071-36 10 900 of e.m.kooij@bosadvocaten.nl
